Haarlem telde elf stadspoorten

De vestingwerken van Haarlem vormden een stelsel van verdedigingsstructuren ter bescherming van de stad tegen externe aanvallen. Net als veel andere middeleeuwse steden had Haarlem stadspoorten, stadsmuren, singels en later bolwerken.

Op zijn hoogtepunt telde Haarlem elf stadspoorten. Van deze poorten is er nog één intact, de Amsterdamse Poort. De overige poorten zijn in de negentiende eeuw op gemeentelijk besluit gesloopt om plaats te maken voor stadsuitbreiding. Ze werden als overbodig beschouwd en belemmerden de ontwikkeling van de stad. Maar in de Middeleeuwen dacht men daar anders over.

De stad had  een omwalling met elf poorten en zeventien puntige of platte torens en rondelen. Op de noordoosthoek bevond zich de Papentoren, gelegen waar de Papentorenvest overgaat in de Oostvest. Deze toren bestreek de stadswal in de richting van de Spaarndammerpoort aan de ene kant en de wal naar de Catrijnebrug aan de andere kant. De Catrijnebrug, de meest noordelijke brug van de stad, werd aan beide zijden van het Spaarne beschermd door een toren. Tussen deze torens was ook een kettingafsluiting geplaatst. Een poort staat er nog, de Goude Vrouwtoren. Daarop is molen de Adriaan gebouwd. Aan de overzijde op de plek waar zich nu het parkeerterrein aan het Spaarne voor het politiebureau bevindt, stond de Zanderstoren. Vandaar dat de huidige brug over de nieuwe gracht die zich nu daar vlakbij bevindt, Zandersbrug heet.